- Geceleri yatağa gitmek içinizden gelmiyor mu?
- Yatmamak için kendinize bahaneler uyduruyor, el ayak çekildiğinde beyninizi daha verimli, kendinizi daha huzurlu mu buluyorsunuz?
- Gece geç yatmanız yüzünden işe geç kalıyor, gündüz ara ara uyukluyor, gergin ve sinirli hissediyor, konsantrasyon bozukluğu mu yaşıyorsunuz?
O zaman bu yazıyı okumanızı tavsiye ederim.
Ertelenmiş Uyku Fazı Bozukluğu; bundan sonraki kullanımlarımda DSPS diyeceğim, benim çocukluğumdan beri çektiğim bir sorun.
Bu, bir tür sirkadyan ritm bozukluğudur. Peki sirkadyan ritm nedir? Sirkadyan ritm, canlıların 24 saatlik döngüsünde vücudun biyolojik işleyişini ayarlayan vücut saatine verilen isimdir. Yaşlıların, vardiyalı işlerde çalışanların, jet lag yaşayanların, narkolepsi hastalarının sirkadyan ritm bozukluğu yaşadıkları görülür.
Bunlar dışında bir de bizim gibi gece kuşları vardır ki bu kuşluğun adını tıp dünyası DSPS koymuş. Bu durum, uykusuzluk hastalığı olarak bilinen insomniadan farklı, çünkü DSPS'de kişi her gece sabaha karşı veya sabah saatlerinde uyuyup tüm günü uykuda geçirebilir. Uyumakla değil zamanlamayla sorunu vardır. Insomniada ise kişi gündüz de uyuyamaz.
Amerikalıların araştırmalarına göre DSPS her 500 yetişkinden sadece 1'inde görülürken, ergenlik çağındakiler ve ergenlikten yeni çıkmış gençlerde %7 gibi bir oranla daha yaygın. Bence bunun sebebi gençlerde daha fazla enerji, daha fazla teknoloji ve daha az sorumluluk oluşu olabilir.
Peki bu sendromun nedeni nedir? Okuduğum çeşitli kaynaklara göre sebebi tam olarak bilinmese de çeşitli araştırmacılar tarafından öne sürülen muhtemel sebepler şöyle:
- Vücut saatimizi ayarlayan Melatonin hormonunun yetersizliği. TV ve bilgisayar ışığının akşamları melatonin seviyesini baskıladığına dair iddialar var.
- Yaşam tarzı ve beslenme. Gün boyunca kafein gibi uyarıcıların fazla tüketilmesi ve sağlıklı beslenilmemesi, sigara ve alkol kullanımı vs.
- Genetik faktör. Bazı bilim adamları bu durumun belirli bir gene bağlı olabileceği iddiasındalar.
- Beynin, sirkadyan ritmi ayarlayan bölümünde muhtemel bir hasar (bir travma veya tümör)
- Yapılan bazı araştırmalar akşamcı tiplerin IQ larının erken yatıp erken kalkanlardan daha yüksek olduğunu göstermiş. Bunun sebebi beyinlerinin daha aktif olup sosyal yaşamdan uzaklaştıklarında daha rahat ve kesintisiz düşünebilmeleri olabilir mi bilemem. Ancak şu da bir gerçek ki sabah başlayıp akşam biten iş yaşamında akşamcıların başarılı olma şansları çok az. London School of Economics de yapılan bir çalışmada IT proje çalışanlarının çoğunun akşamcı ve daha yaratıcı tipler olduğu, yöneticilerin ise sabahçı tipler olduğu ancak akşamcıların anksiyete ve depresyona daha yatkın ve daha az güvenilir tipler olduğu belirtilmiş.
Bense kendi sebebimi şöyle bulmuştum, gün içinde yeterli fiziksel aktivitede bulunmuyor, fiziksel olarak yorulmuyorum, ayrıca dışarıda yeterli vakit geçirip hava almıyorum derkeeeen aklıma geldi, e çocukken niye erken uyuyamıyordum peki? Yine çözümsüz kaldı işte.....
Neyse, bu kadar yazmışken uzmanların tavsiye ettiği tedavilerden de bahsedeyim. Tavsiyeleri şöyle:
- Akşam saat 21.00'den sonra bilgisayar ve cep telefonu kullanmamak,
- Bir uyku günlüğü tutarak her gün yatma kalkma saatlerinizi not edip, her akşam uyku saatinizi bir veya birkaç saat geriye ya da tam tersi ileri almak (kronoterapi)
- Sigara ve kafein tüketimini kısıtlamak veya tamamen bırakmak
- Spor yapmak
- Bir uyku uzmanından yardım alarak melatonin kullanmak, ışık terapisi, kronoterapi benzeri uygulamalar.
Not: Blogumdaki tıbbi bilgiler teşhis ve tedavi amaçlı bilgiler olmayıp genel bilgilerdir. Herhangi bir sağlık probleminiz olduğunda ilk başvuracağınız kişiler doktorlar ve sağlık kuruluşları olmalıdır.
Sağlıklı hayatlar dilerim...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder